ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ: Η προέλευση της λέξης- Ιστορική διαδρομή

  

Η λέξη "ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ" και η προέλευσή της- Τα σύμβολα της αρχαίας Δωδώνης - Ιστορική διαδρομή

Νόμισμα της Ηπείρου, του 238 π.Χ. και παλαιότερα. Εικονίζεται ο Δωδωναίος Ζευς στεφανωμένος με φύλλα βελανιδιάς. Στην πίσω πλευρά εικονίζονται δύο κεραυνοί σε σχήμα ανάστροφων «Ε» και η λέξη «ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ».

Τραχιά και ορεινή περιοχή, η Ήπειρος ήταν η βορειοδυτική περιοχή της αρχαίας Ελλάδας. 

Η λέξη "Ήπειρος" ετυμολογικά προέρχεται από τη δωρική έκφραση "ΑΠΕΙΡΟΣ ΧΩΡΑ". 

Η λέξη"ΑΠΕΙ ΡΩΤΑΝ" που αναγράφεται στα αρχαία νομίσματα ανήκει στη δωρική διάλεκτο των Ηπειρωτών. Η λέξη αυτή (δωρικού τύπου) είναι αναγεγραμμένη σε αρχαία νομίσματα από την Ήπειρο (στην περιοχή της Δωδώνης) και σημαίνει των Ηπειρωτών.Προέρχεται από την λέξη Άπειρος όπου το Η αντικατέστησε το Α.
Άπειρος χώρα ονομαζόταν η ευρύτερη περιοχή της Δωδώνης. Το ότι συνήθως τη λέξη ΑΠΕΙ ΡΩΤΑΝ την βλέπουμε χωρισμένη σε δύο λέξεις, έχει να κάνει με το ότι δεν χώραγε στα αρχαία νομίσματα ολόκληρη και αναγκαστικά την διαχώριζαν σε δύο κομμάτια.Τιμής ένεκεν χρησιμοποιούμε και σήμερα τον ίδιο σχηματισμό της λέξης,  παρόλο που δεν υπάρχει πρόβλημα χώρου στο να γραφεί ενιαία.

Η Ήπειρος κατά την αρχαιότητα εκτεινόταν από τη σημερινή Πρέβεζα νοτίως, έως την Εγνατία ρωμαϊκή οδό, δηλαδή έως τον ποταμό Σκούμπιν, γνωστό στην αρχαιότητα ως Γενούσο, που περνούσε από το Ελμπασάν της Αλβανίας. Αυτό προκύπτει από κείμενο του γεωγράφου Στράβωνα.

Χάρτης της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής της Ηπείρου (κατά Στράβωνα), σε σύγκριση με τα σύγχρονα όρια κρατών

 H αρχαία Ήπειρος αποτέλεσε υπολογίσιμο κράτος, που κατείχε κατά κύριο λόγο την ευρύτερη περιοχή της σύγχρονης Ηπείρου, καθώς και της Βόρειας Ηπείρου. 

Στην Ήπειρο βρέθηκαν και πολλοί οικισμοί και ευρήματα της  Μυκηναϊκής εποχής. Τα πιο σημαντικά από αυτά βρέθηκαν στο Νεκρομαντείο του Αχέροντα ποταμού  και στο Μαντείο της Δωδώνης (του Δωδωναίου Δία), του παλαιότερου αρχαίου ελληνικού μαντείου και του πιο διάσημου μετά τους Δελφούς. 

Τα ιερά σύμβολα του Δωδωναίου Δία και αργότερα του Κοινού των Ηπειρωτών ήταν τα εξής:

Ο ταύρος (συγκεκριμένα ο λευκός ταύρος) είναι η μία από τις δύο μορφές που προσέδιδαν στον Δία.Η άλλη είναι ο αετός. Στην Δωδώνη ο ταύρος ήταν το ιερό ζώο, που συμβολικά θυσιαζόταν στην θεά Γαία από το 3000 π.Χ., ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία της γονιμοποίησης

Η βελανιδιά ή αλλιώς Φηγός ή αλλιώς Δρυς,ήταν καθ'όλη την ύπαρξη του ιερού και μαντείου της Δωδώνης το ιερό δέντρο και μέσο επικοινωνίας με το Δωδωναίο(πελασγικό) Δία. Φορέας της έκφρασης του θεού ήταν κυρίως η ιερή βελανιδιά, η οποία με το θρόισμα των φύλλων της έδινε τις απαντήσεις στους θνητούς, που είχαν έλθει από παντού, για να λάβουν τους χρησμούς από το Μαντείο της Δωδώνης. Σύμφωνα με τον μύθο, από την Ιερά Φηγό του Μαντείου της Δωδώνης πήρε η Θεά Αθηνά το κομμάτι ξύλου που έβαλε στην πλώρη της Αργούς και είχε την ικανότητα να προφητεύει το μέλλον.Η λατρεία του ιερού δέντρου δεν σταματά όμως με την καταστροφή του μαντείου,αλλά συνεχίζεται από τον 4° αιώνα μ.Χ. με την Χριστιανική πίστη, όπως αποδεικνύεται από τα ερείπια της χριστιανικής βασιλικής του 5ου και 6ου αιώνα, που υπήρχε στον ιερό χώρο της Δωδώνης.

Δωδώνη, ο χώρος του ιερού του Δία

 Στο τέλος της 2ης χιλιετίας π.χ. (περίπου 1100 με 1000 π.χ.),οι Δωριείς εισέβαλαν στην Πελοπόννησο δια μέσου της Ηπείρου και της Μακεδονίας, όμως οι λόγοι αυτής της μετακίνησης δεν έχουν διασαφηνιστεί. 

Ενώ πολλοί κάτοικοι της περιοχής μετανάστευσαν προς νότο, εκείνη την εποχή εμφανίστηκαν στην Ήπειρο οι τρεις βασικές φυλές της (σύμφωνα και με τους ιδρυτικούς μύθους των φυλών αυτών). Τα φύλα αυτά ήταν οι Χάονες στα βορειοδυτικά (σημερινή νότια Αλβανία), οι Μολοσσοί στο κέντρο (Ιωάννινα και Άρτα) και οι Θεσπρωτοί στο νότο (Θεσπρωτία και Πρέβεζα).

Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα ελληνικά φύλα   που διαμορφώθηκαν στα πρότυπα της πόλης-κράτους, όπως η Αθήνα, η Σπάρτη και η Κόρινθος, οι Ηπειρώτες ζούσαν σε μικρά χωριά. Η περιοχή βρίσκονταν στο άκρο του ελληνικού κόσμου και συχνά οι ηπειρωτικές φυλές είχαν να αντιμετωπίσουν τους Ιλλυριούς εισβολείς από τον βορρά. Η περιοχή πάντως ήταν ιδιαίτερης θρησκευτικής σημασίας για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, λόγω της παρουσίας του Μαντείου της Δωδώνης.

Η ελληνικότητα των Ηπειρωτών αμφισβητήθηκε ορισμένες φορές από τις πόλεις-κράτη. Ο ιστορικός Θουκυδίδης και ο γεωγράφος Στράβων τους χαρακτηρίζουν ως βαρβάρους. Όμως οι Απολλόδωρος,ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς, οΦροντίνος, ο Παυσανίας, ο Κλαύδιος ο Πτολεμαίος και ο Ευτρόπιος τους χαρακτηρίζουν ως Έλληνες. Κανείς αρχαίος ιστορικός δεν τους θεωρούσε Ιλλυριούς.

 Από τα τρία ηπειρωτικά φύλα που προαναφέρθηκαν, οι Αιακίδες εγκαθίδρυσαν τη δυναστεία Μολοσσών στην Ήπειρο και την ένωσαν σε ενιαία πολιτική οντότητα από το 370 π.χ..Οι Μολοσσοί τότε συμμάχησαν με το ισχυρό, εκείνη την εποχή, Μακεδονικό βασίλειο και το 359 π.χ. η πριγκίπισσα Ολυμπιάδα, ανιψιά του βασιλιά Αρύβα της Ηπείρου, παντρεύτηκε τον βασιλιά Φίλιππο Β’ της Μακεδονίας. Θα έφερνε στον κόσμο τον Μέγα Αλέξανδρο.

Μετά το θάνατο του Αρύβα, τον διαδέχτηκε ο Αλέξανδρος Α' της Ηπείρου στο θρόνο. Ο Αιακίδης της Ηπείρου, διαδέχτηκε τον Αλέξανδρο, όμως εκθρονίστηκε από τον Κάσσανδρο της Μακεδονίας το 313 π.χ..Ο γιος του Αιακίδη Πύρρος, "ο αετός της Ηπείρου",  ανέβηκε στον θρόνο το 295 π.χ. και για έξι έτη πολέμησε εναντίον των Ρωμαίων στην Νότια Ιταλία και την Σικελία. Η εκστρατεία του έκανε την Ήπειρο, προσωρινά, ισχυρή δύναμη στον τότε γνωστό κόσμο και από τότε υπάρχει ο όρος Πύρρειος νίκη, που αναφέρεται στις νίκες, που όμως προκαλούν δυσαναπλήρωτες απώλειες στον νικητή.

Ο βασιλιάς Πύρρος

 Τον 3ο αι. π.Χ. η Ήπειρος παρέμεινε υπολογίσιμη δύναμη, ενωμένη υπό του Κοινού των Ηπειρωτών ως ομόσπονδο κράτος με το δικό της κοινό αντιπροσώπων (ή συνέδριο όπως αναφέρονταν). Όμως βρέθηκε στο επίκεντρο των πολέμων μεταξύ της Μακεδονίας και της ανερχόμενης δύναμης της Ρώμης. Το κοινό των Ηπειρωτών παρέμεινε ουδέτερο στην διαμάχη αυτή, όμως στον Γ’ Μακεδονικό Πόλεμο (171-168 π.χ.) οι Μολοσσοί πήραν το μέρος των Μακεδόνων, ενώ οι Χάονες και οι Θεσπρωτοί το μέρος των Ρωμαίων. 

Οι συνέπειες του πολέμου ήταν καταστροφικές για την Ήπειρο. Οι Μολοσσοί υποτάχτηκαν το 167 π.χ. και 150.000 κάτοικοι έγιναν σκλάβοι. Η περιοχή λεηλατήθηκε τόσο έντονα από τους Ρωμαίους, που έπρεπε να περάσουν 500 χρόνια για να επανακάμψει και πάλι η ζωή στην Ήπειρο.

Κατά την ελληνιστική περίοδο η μορφή διακυβέρνησης μετατράπηκε σε δημοκρατία, μέχρι την κατάληψη της περιοχής από τους Ρωμαίους. 

Διάσημες αρχαίες πόλεις της Βόρειας Ηπείρου (έδαφος σημερινής Αλβανίας) ήταν η Απολλωνία, η Φοινίκη,  η Επίδαμνος και το Βουθρωτόν.

Διάσημες αρχαίες πόλεις της Νότιας Ηπείρου (έδαφος σημερινής Ελλάδος) ήταν(σε σημερινή γεωγραφική ταξινόμηση):

• (1) Νομός Ιωαννίνων: η Δωδώνη,  η αρχαία Πασσαρών,
• (2) Νομός Πρέβεζας: η αρχαία Εφύρα (σημερινός Μεσοπόταμος), η αρχαία Βερενίκη,η αρχαία Κασσώπη (σημερινή Καμαρίνα), αρχαίο Βουχέτιο (σημερινή Νέα Κερασούντα),η αρχαία Πανδοσία, το αρχαίο Όρραον (σημερινό Καστρί Γυμνότοπου),οι αρχαίες Βατίες (σημερινό Ριζοβούνι Πρέβεζας), η αρχαία Ελάτρεια (σημερινός Ωρωπός) και η αρχαία Νικόπολη. 
• (3) Νομός Άρτας: η αρχαία Αμβρακία.
• (4) Νομός Θεσπρωτίας: η αρχαία Ελέα, στη Χρυσαυγή Θεσπρωτίας, η αρχαία Γιτάνη, στο Δρέπανο Θεσπρωτίας, η αρχαία Ελίνα (Δυμόκαστρο), στο Καραβοστάσι Πέρδικας Θεσπρωτίας, η αρχαία Φανοτή (Ντόλιανη), στον Παραπόταμο, Δήμος Ηγουμενίτσας και η αρχαία Φωτική(Δήμος Σουλίου).

Η 'Ηπειρος υπαγόταν από το 167 π.Χ. στην αχανή ρωμαϊκή επαρχία της Μακεδονίας ως το 27 π.Χ., οπότε είχε υπαχθεί (για έναν περίπου αιώνα) στη νεοϊδρυθείσα ρωμαϊκή επαρχία της Αχαϊας. Το 48-45 π.Χ. ιδρύθηκαν στο έδαφός της από τον Καίσαρα δυο ρωμαϊκές αποικίες, το Βουθρωτό (σημ. Butrint) και η Φωτική (κοντά στη σημερινή Παραμυθιά), που η επικράτειά της εκτεινόταν σε ολόκληρη τη Θεσπρωτία.

Μετά τη ναυμαχία του Ακτίου (31 π.Χ.), ο νικητής Οκταβιανός Αύγουστος ίδρυσε κοντά στη σημερινή Πρέβεζα μια από τις μεγαλύτερες πόλεις της Βαλκανικής, τη Νικόπολη, που η επικράτειά της («χώρα») είχε συμπεριλάβει μέσα στα όριά της το έδαφος των σημερινών νομών Πρέβεζας και Άρτας, καθώς και ένα μέρος του σημερινού νομού Αιτωλοακαρνανίας. Την Ήπειρο διέσχιζαν παρακλάδια της ρωμαϊκής Εγνατίας οδού, που εξασφάλιζαν την επικοινωνία με την Κεντρική και Νότια Ελλάδα.

Στις αρχές του 2ου μ.Χ. αιώνα η Ήπειρος γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή της, όταν στο πλαίσιο αναδιοργάνωσης της επαρχιακής διοίκησης από τον αυτοκράτορα Τραϊανό (98-117 μ.Χ.), αποτέλεσε αυτόνομη επαρχία με πρωτεύουσα τη Νικόπολη, όπου είχε την έδρα του ο Ρωμαίος επίτροπος-διοικητής της επαρχίας.

Η ακμή της διάρκεσε ενάμιση περίπου αιώνα και συγκεκριμένα ως το 235 μ.Χ., οπότε με την κρίση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και τις επακόλουθες βαρβαρικές επιδρομές δέχτηκε και αυτή όλες τις αρνητικές συνέπειες. 

Μετά από μισό αιώνα παρακμής, η Ήπειρος κατάφερε να ορθοποδήσει μόνο στα χρόνια του Διοκλητιανού (Τετραρχία), με τις διοικητικές του μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούσαν στην ίδρυση μικρότερων επαρχιών. 

Τότε η Ήπειρος διαιρέθηκε σε δυο επαρχίες, στην «Παλαιά Ήπειρο» (Epirus Vetus) και τη «Νέα Ήπειρο» (Epirus Nova), που υπάγονταν στη «Διοίκηση» των Μοισιών. H «Παλαιά ΄Ηπειρος», με πρωτεύουσα τη Νικόπολη, που υπαγόταν από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου στη «Διοίκηση» της Μακεδονίας, είχε συμπεριλάβει μέσα στα όριά της, εκτός από την Ακαρνανία, ολόκληρη την Ήπειρο ως τα Κεραύνια όρη (προς βορρά), καθώς και τρία νησιά του Ιονίου, την Κέρκυρα, τη Λευκάδα και την Ιθάκη.

Ενωμένη σε ενιαίο κράτος το 370 π.Χ. από τη δυναστεία των Αιακιδών, η Ήπειρος απέκτησε φήμη κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Πύρρου της Ηπείρου, όπως προαναφέρθηκε,του οποίου οι εκστρατείες εναντίον της Ρώμης έμειναν στην ιστορία.

 Η Ήπειρος έγινε μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μαζί με την υπόλοιπη Ελλάδα το 146 π.Χ., και κατόπιν  της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που την ακολούθησε. 

Η Ήπειρος περιήλθε στην ανατολική ρωμαϊκή αυτοκρατορία (Βυζάντιο), όταν διαιρέθηκε η αυτοκρατορία το 395 μ.χ.. 

Όταν έπεσε η Κωνσταντινούπολη από τους σταυροφόρους το 1204, ο Μιχαήλ Α' Κομνηνός Δούκας κατέλαβε την Ήπειρο και ίδρυσε το ανεξάρτητο Δεσποτάτο της Ηπείρου, με πρωτεύουσα την Άρτα. Γεωγραφικά, το Δεσποτάτο περιλάμβανε εκτός από την Ήπειρο (από τον ποταμό Γενούσο στα βόρεια ως τον Αμβρακικό), την Αιτωλία, την Ακαρνανία και περιοχές της πρώην ΓΔΜ. 
Το 1348 την περιοχή την κατέλαβαν προσωρινά Σέρβοι, υπό την αρχηγεία του Στέφανου Δουσάν, και αργότερα για ένα διάστημα κατέλαβαν κάποιες πόλεις Αλβανοί. 
Το 1359 το Δεσποτάτο πέρασε στην επικράτεια του Βυζαντίου, αλλά όχι για πολύ. Λίγο πριν την Οθωμανική κατάκτηση, η Ήπειρος ελέγχονταν από την Ιταλική οικογένεια των Τόκκων.
 Παρά την εναλλαγή διοικήσεων και κατακτητών, τουλάχιστον οι πόλεις της Ηπείρου διατηρούσαν κυρίως ελληνικό πληθυσμό.

Από τον 17ο αιώνα πολλοί έμποροι από τα Ιωάννινα, το Μέτσοβο, το Ζαγόρι και άλλες περιοχές, συνέβαλαν με τα ευεργετήματά τους στην πνευματική ανάκαμψη του τόπου, με την ανέγερση σχολείων και βιβλιοθηκών. Είναι οι ξακουστοί Εθνικοί Ευεργέτες. Ορισμένοι από αυτούς ήταν ο Απόστολος Αρσάκης, οι αδελφοί Μάνθος και Γεώργιος Ριζάρης, ο Μιχαήλ Τοσίτσας, ο Σίμων Σίνας, οι αδελφοί Ζωσιμάδες, οι αδελφοί Ευάγγελος και Κωνσταντίνος Ζάππας, ο Χρηστάκης Ζωγράφος και πολλοί άλλοι. Αξιομνημόνευτη είναι και η συμβολή πολλών Ηπειρωτών διδασκάλων της εποχής (Μπαλάνος,Βασιλόπουλος,Νεόφυτος Δούκας, Αθανάσιος Ψαλίδας κ.α.).

Η Ήπειρος υπήρξε από τις περιοχές που καλλιεργήθηκαν έντονα οι ιδέες του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Δεν είναι υπερβολική η έκφραση που αναφέρεται στα Γιάννενα(Ιωάννινα) εκείνη την εποχή, ότι είναι «πρώτα στα άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα»

Η Ήπειρος κατακτήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία τον 15ο αιώνα, και έγινε ημιανεξάρτητη κατά τη διακυβέρνηση του Αλή Πασά στις αρχές του 19ου αιώνα, αλλά οι Οθωμανοί την επανέφεραν υπό τον έλεγχό τους το 1821. 
Όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821 πολλές πόλεις και χωρία της περιοχής ύψωσαν την σημαία της επανάστασης και οι Ηπειρώτες συμμετείχαν ενεργά στις συγκρούσεις, εντός και εκτός Ηπείρου. Μάλιστα, δύο από τα τρία ιδρυτικά μέλη της Φιλικής εταιρείας που προετοίμασαν το έδαφος για την Επανάσταση ήταν από την Ήπειρο, ο Νικόλαος Σκουφάς και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ (από Άρτα και Ιωάννινα αντίστοιχα).
Η Οθωμανική περίοδος ήταν εξαιρετικά επώδυνη για την Ήπειρο, οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις δόθηκαν στους μουσουλμάνους και πολλοί Ηπειρώτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή, για μια καλύτερη ζωή. Υπήρχαν όμως μεμονωμένες περιοχές στα παράλια που βρίσκονταν υπό βενετική κυριαρχία μέχρι τα τέλη του 15ου αι. όπου ολοκληρώθηκε η οθωμανική κατάκτηση στην Ήπειρο (Πρέβεζα, Πάργα κ.α.). Η περιοχή υπήρξε εστία εξεγέρσεων με κυριότερη αυτή του Διονυσίου του Φιλοσόφου, που καταπνίγηκε στο αίμα το 1611.
Στην Ήπειρο επίσης δημιουργήθηκε το πρώτο Αρματολίκι, αυτό των Αγράφων, πριν ακόμα από την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Η ονομασία του αρματολικιού προέρχεται από το γεγονός πως οι κάτοικοί του δε γράφτηκαν ποτέ στα φορολογικά μητρώα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτό συνέβη, διότι λόγω της γεωμορφολογικής διαμόρφωσης του εδάφους (απόκρημνες κορφές, βουνά) υπήρχε δυσκολία στην καθιέρωση ενός status quo από την οθωμανική αυλή. Ο συμβιβασμός ερχόταν μαζί με κάποια προνόμια προς οικογένειες, οι οποίες ορίζονταν ως τοποτηρητές της συγκεκριμένης περιοχής.  Ο μοναδικός ηγέτης του Αρματολικιού των Αγράφων που δεν υπήρξε ορισμένος από την Υψηλή Πύλη ήταν ο Γεώργιος Καραϊσκάκης. 
Τον 18ο αιώνα, με την σταδιακή παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ανέλαβε πασάς στα Ιωάννινα ο Τουρκαλβανός Αλή πασάς από το Τεπελένι (1788). Για ένα διάστημα ήλεγχε μια εκτεταμένη περιοχή (Δυτική Ελλάδα, Πελοπόννησος), όμως έμειναν ξακουστές οι πολύχρονες συγκρούσεις μεταξύ του στρατού του και των Σουλιωτών, τους οποίους εξουθένωσε και τους ανάγκασε να αποχωριστούν τις πατρογονικές εστίες ύστερα από δολοπλοκίες (1803). 

Το Σούλι

Ο Αλή πασάς υπήρξε έξυπνος διπλωμάτης, αλλά με τις ραδιουργίες του για να αποκτήσει όλο και πιο πολλή επιρροή, προκάλεσε την οργή του Σουλτάνου, ο οποίος διέταξε τον αποκεφαλισμό του.

Με το πέρας της Επανάστασης το 1830, η Ήπειρος δεν περιήλθε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Όμως ιδιαίτερα έντονη υπήρξε η συμβολή των Ηπειρωτών ευεργετών στην ενίσχυση του κράτους, όπως του Γεωργίου Σταύρου, ιδρυτή και πρώτου διευθυντή της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας, καθώς και του  Γεωργίου Αβέρωφ, ιδρυτή του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου. Ο πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας (ως συνταγματικής μοναρχίας) υπήρξε ο Ηπειρώτης Ιωάννης Κωλέττης, από το Συρράκο.

Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η νότια Ήπειρος έγινε μέρος της Ελλάδας, ενώ η Βόρεια Ήπειρος αποτέλεσε τμήμα του νεοσύστατου κράτος της Αλβανίας.

Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος είχε μεγάλη σημασία και σε παγκόσμια κλίμακα, καθώς ήταν η πρώτη νίκη επί του Άξονα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με την επίθεση όμως της Γερμανίας τον Απρίλιο του 1941 μέσω Γιουγκοσλαβίας, ακολούθησε συνθηκολόγηση της Ελλάδας.

  Η Ήπειρος στην περίοδο της κατοχής ανήκε στην ιταλική ζώνη κατοχής και αργότερα με την συνθηκολόγηση της Ιταλίας με τους Συμμάχους (1943), ανήκε στην γερμανική ζώνη.

 Στα βουνά της Ηπείρου έγιναν σκληρές μάχες στον εμφύλιο πόλεμο, μεταξύ του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, ακόμη και πριν ολοκληρωθεί η αποχώρηση των Γερμανών από την περιοχή.

 Η Ήπειρος μεταπολεμικά υπήρξε από τις πιο παραμελημένες, οικονομικά, περιοχές της χώρας, με πολλούς Ηπειρώτες να φεύγουν για το εξωτερικό για μια καλύτερη τύχη. 
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες μεγάλη έξαρση έχει σημειώσει ο τουρισμός της περιοχής, ιδιαίτερα το καλοκαίρι στις παραθαλάσσιες περιοχές, αλλά ακόμη και τον χειμώνα στις ορεινές (ιδιαίτερα στο Ζαγόρι και το Μέτσοβο).